برچسب: زبان

ریشه یابی زبان سمنانی

هریسَه / خروس

 

واژه “خروس” فارسی که شکل‌های قدیمی‌ترِ اون در فرهنگ‌های فارسی به صورت خُروه / خُرو / خُروهه هم ضبط شده، از واژه‌های اصیل فارسی هستش و از ریشه xraus فارسی باستان به معنی “بانگ زدن” ؛ با خروش / خروشیدن هم‌ریشه است. واژه “هریسه” سمنانی دقیقا معادل خروهه / خروسه / خروسک فارسی است که […]

زبان سمنانی شعر

شعر “پَستا”

 

نشست بعدِ شخمِ زمینش خدا تنهانگاهش به باغ، خسته، نیم‌خنده بر لب‌ها درونِ یک اتاقکِ با دیوار کاهگِلیرفت و آورد، دو کوزه‌ی سربسته‌ی گِلی یادی از ما کرد و کام تَر می‌کردجامِ خود خالی و باز پر می‌کرد کمی شراب هم  به جامش ریختبه روی خاک – ابرِ زیرِ پایش – ریخت “اگر شراب خوری […]

ریشه یابی زبان سمنانی

خِیرت (3)

 

خِیرَت درس ۳بحث فوق تخصصی درباره پختن نون‌ها و نون‌شیرینی‌هایی مثل گولاچ و چَپَلَک اگه از بزرگترهامون سوال کنیم، به این شکل میگن: چَپَلَکی دَریتیُنگولاچی دَریتیُن که معنی کلمه‌به‌کلمه‌شون به فارسی، به ترتیب میشه:چپلک ریختنگولاچ ریختن “ریختن” در فارسی دو معنی داره: معنی اول: جاری کردن آب یا مایعات از جایی بالاتر به روی زمین، […]

ریشه یابی زبان سمنانی

خِیرت (2)

 

خِیرَتدرس ۲بحث تخصصی در فارسی به این غذا، و طیف این غذاهای حاوی تخم مرغ ساده تا حتی نیمروی ساده، “خاگینه” و “خایه‌ریز” گفته میشه.با دونستن این پیش زمینه، خود کلمه “خِیرَت” رو مورد تحلیل قرار میدیم: خِیرَت => خِی + رتبخش اول (خِی) همون کلمه خایه فارسی و به معنیِ تخم [مرغ] هستش.بخش دوم […]

ریشه یابی زبان سمنانی

خِیرت (1)

 

خِیرَتدرس ۱بحث عمومی در سمنان غذایی داریم به اسم “خِیرَت”.اگر هم تا الان اسمش رو نشنیدید، احتمال زیاد خوردید.طرز تهیه‌اش اینطوریه: سبزی‌پلو غذای معروفِ سمنانی‌ها هستش (سبزی‌پلویِ مخصوصِ سمنانی) سبزی‌پلو رو که ظهر میخوردن و یه مقدارش می‌موند (گوشت و مخلفات اصلیش هم قاعدتا خورده شده بود و فقط پلوش مونده بود)، شب همون پلو […]

ریشه یابی زبان سمنانی

ریشه یابی واژه‌ها (1)

 

دوخوتیُن این مصدر به معنی کلی شنا کردن و در آب بازی کردن در سمنانی به کار می رود. از دو (پیشوند فعلی) + خوت (بن ماضی) + یُن (پسوند نشان مصدر) ساخته شده. بن “خوت” هم‌ریشه با غوته/غوطه در فارسی است و اساسا “دوخوتیُن” سمنانی با “غوتیدن/غوطیدن/غوطه خوردن” معادل و هم‌ریشه است. دو نکته […]