دسته / ساعتِ 12
ساعَت دَسته‌پی بِویِرچی : ساعت از دسته گذشته استنیم‌سات بِمُنچی به‌دسته : نیم ساعت به دسته مانده است. در بعضی ساعت‌ها – به خصوص ساعت‌های جیبیِ قدیمی – دسته‌ای برایِ نگه‌داشتن و بیرون کشیدنِ ساعت از جیب رویِ آن وجود داشت . این دسته درست بالایِ عددِ 12 رویِ ساعت تعبیه شده بود. ساعتِ 12 […]
نیار – اپیزود هفت / گاه‌ها و اوقاتِ روز
پادکست نیار – اپیزود هفتاحسان ابراهیمیان ———-در این اپیزود: ● شُم باتَه / صٌبی باتَه● گاه / پگاه / گَهی (صُبی گَیی)● وایی انجیلی / گایی انجیلی● ناشتا / ناهار / شُم / نارَقلیونی● اِیوار ēvār / اِیوار کردن / شبگیر کردن● نام‌های اوستاییِ پنج گاه روز در زرتشتی: ● هاون گاه (گاهِ صبح) ● […]
عبارتِ “جزیرۀ لهجه‌ها” از کجا و توسطِ چه کسی به سمنان اطلاق شد؟
دربارۀ سمنان و تمرکزِ و تعدّدِ زبان‌ها، گویش‌ها و لهجه‌ها در این منطقه زیاد نوشته‌اند و خوانده‌ایم. اما آیا می‌دانید چه کسی اصطلاحِ “جزیرۀ لهجه‌ها” را به سمنان نسبت داد؟
جَنگَ کِرا / janga.kɛrā
گاهی اوقات، یک واژه در طولِ زمان دچارِ تغییراتِ آوایی می‌شود و شکلِ آن شبیه به واژه‌ای دیگر می‌شود؛ گاهی هم این شکلِ جدید، دست‌مایۀ ساختنِ داستان و خرافات می‌شود. واژۀ “شلوار” که به صورت شروال / سروال / شلوال هم در واژه‌نامه‌ها ثبت شده، از شل + وار / وال تشکیل شده است. (که […]
دیسکومیَ / diskøˈmiya / دوستکامی / دوستگانی
“دوستکامی” ظرفِ نسبتا بزرگ مسی و پایه‌دار است که در مجالسِ عمومی، در آن شربت یا آب می‌ریزند تا هرکس تشنه است از آن بنوشد (دهخدا و معین). در سمنانی این ظرف را ” دیسکومیَ diskøˈmiya” می‌گویند. اما در حقیقت “دوستکامی” یا “دوستگانی” در واژه‌نامه‌های قدیمی‌تر به معنیِ زیر آمده است:دوستگانی: پیالۀ پر از شراب […]
حکایتِ پدید آمدنِ شراب
حکایت اندر پدید آمدنِ شراب
پیوستِ اپیزودِ ششِ پادکستِ نیار
(بخشی از نوروزنامۀ حکیم عمر خیام نیشابوری)
نیار – اپیزود شش / نوروز
نوروز
از شبِ سوری و شبِ عَلَفِه، از کوزۀ شکسته و نو، از یک چنیر خصیل، از شراب و بُقسمات و مزۀ زُپّین، از دسلاف، از تخم مرغِ رنگیِ اناری و سوسنی، از رَپیتوین و پیشینی، از هلاکوتَ‌وازی، از هِلاکی واجندیُن و …
افتو وُحود/ افتو بُحود/ افتو و حوت / اسفندماه
گاهشماری – عبارات قدیمی برای تقویم و گاهشماری در سمنانی و فارسی – اسفندماه / افتو وحود (آفتاب و حوت)