بَر / “دَر” به سمنانی
ریشه واژه دَر (صفحه‌ای چوبی یا فلزی که در چارچوب ورودی خانه یا فضاهای محصور وجود دارد، باب) که در سمنانی به آن بَر می‌گویند، از -dvar* ایرانی باستان ، و مشتق از -dhuer* هندواروپایی است. 1
تبدیل dv آغازین از ایرانی باستان به d در فارسی میانه بسیار متداول است، اما تبدیل آن به b نیز شاهد دارد، که در اینجا در سمنانی همین تبدیل رخ داده است. یعنی “بَر” سمنانی و “دَر” فارسی هر دو از یک ریشه هستند.
البته جالب توجه است که سمنانی، این تحول را در کلمات دیگری که از همین ریشه‌اند نیز حفظ کرده است، مانند:
بَرچا (درِ کوچک) ، بالَّه (دالان).
شکل bar در واژه نامه پارتی و فارسی میانه مانوی دزموند دورکین-مایسترنست (Desmond Durkin – Meisterernst) با آوردن شواهدی از مستندات پارتی آورده شده است.
- (درباره ریشه‌های ستاره‌دار در نوشته “زبان‌های هندواروپایی” بخوانید). ↩︎
