لهجه سمنانیها
زبان سمنانی، مشخصههای آوایی مخصوص به خودش را دارد. یعنی صداها (به خصوص واکهها/مصوتها)یی دارد که مخصوص به خودش است. مثلا در سمنانی صدای o (ضمه) متفاوت از فارسی است (معادل ø در جدول IPA است).
همچنین شاید بتوان گفت که بارزترین مشخضه آوایی در زبان سمنانی، وجود واکه ɛ است که بسیار پرکاربرد است.
این مشخصات آوایی، فقط منحصر به واکهها/مصوتها نیست. همخوانها/صامتها نیز بعضا در سمنانی، متفاوت از شکلی که در فارسی میشنویم گفته میشوند. به عنوان نمونه، مخرجِ واجِ ک در سمنانی، کمی در حلق عقبتر از ک متداول فارسی است. (برای مشخصتر شدن، به تفاوت و محل تشکیل صدا در حلق در دو واج ک واژه “کمک” توجه کنید. ک اول کمی عقبتر و ک دوم جلوتر است. ک سمنانی، مشابه ک اول در کمک است) ک در سمنانی به وضوحِ ک در فارسی ادا نمیشود.
این تفاوت بین سمنانی و فارسی، البته به مرور زمان و در نسل جدیدترِ سمنانیزبان کمتر مشهود است.
این تفاوتهای موجود در آواهای زبانِ سمنانی، باعث شده که وقتی یک سمنانی به زبان فارسی (یا هر زبان دیگری) صحبت کند، لهجه خاصی را داشته باشد. این لهجه، گاه از نظرِ خودِ سمنانیها کمی جالب و خندهدار به نظر میآید.
یک نکته جالب در این خصوص این است که اهالی مناطق مختلفِ شهر و محلات سمنان، نه تنها لهجه متفاوتی در صحبت کردنِ سمنانی دارند، بلکه در فارسی صحبت کردن نیز لهجهشان متفاوت است. مشخصا در محلههای شهری، این لهجه آشکارتر است و در محلات (زاوقان و کوشمغان و کدیور) این لهجه کمتر به گوش میرسد. یعنی:
“در فارسی صحبت کردن، محلاتیها لهجه سمنانیِ کمتری به نسبت شهریها دارند”. این البته در زبانوران سنبالاتر مشخصتر است.